طرح مرمت و احیای بنای شترگلوی ماهان

ایران کشوری است که جزو مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب می گردد و کم آبی همواره مشکل بزرگی بوده که ایرانیان با آن سر و کار داشته و در جهت رفع آن توانسته اند با تکیه بر دانش مهندسی خویش، به ابداعات بی نظیری از جمله احداث سازه آبی شترگلو نیز دست یابند. شترگلو نوعی سازه آبی سنتی می باشد که کار انتقال آب را از مکانی به مکان دیگر انجام می-دهد. از جمله مناطقی که این سازه آبی را می توان در آن جستجو نمود، شهر ماهان واقع در استان کرمان می باشد. در این شهر نمونه بی نظیری از این سازه هیدرولیکی وجود دارد که به دلیل اهمیت آن، بنایی به همین نام نیز شهرت یافته است، بنای شترگلوی ماهان. علاوه بر شاخص بودن این بنا به دلیل وجود سازه آّبی شترگلو، از لحاظ ویژگی های معماری و تزئینات نیز حائز اهمیت می باشد. در مرکز ساختمان حوض خانه ای قرار دارد که در اطراف آن علاوه بر اتاق ها و رواق ها، دهلیزهایی تعبیه شده که جریان هوا را از دو بادگیر قرینه و پس از عبور از خنکای آبی که از فواره می جوشد، به بیرون هدایت می کند. هم چنین وجود تزئینات گچ بری در تمامی بخش های بنا، بر اهمیت آن بیش از پیش افزوده است. در این پژوهش سعی برآن شده است که با استفاده از روش کتابخانه ای، مطالعات و تحقیقات میدانی و هم چنین با استفاده از روش تحلیلی به بررسی و شناخت همه جانبه بنای شترگلو و هم چین سازه هیدرولیکی شترگلوی ماهان نیز بپردازیم. هدف از انجام آن، معرفی بنای شترگلوی ماهان از نظر ویژگی های فنی و معماری، شناساندن سازه آبی شترگلو از لحاظ سازه ای و مهندسی هیدورلیک و در نهایت، ارائه طرح مرمت و احیا این بنا می باشد تا از خطر فرسایش و نابودی هرچه بیشتر آن جلوگیری کرده و به رونق محیط اطراف آن نیز کمک نمائیم. مهمترین نتایج به دست آمده در پژوهش حاضر، شناخت و معرفی همه جانبه بنای شترگلو با توجه به احیا و دادن کاربری به آن، با تأکید در جهت حفظ و عدم تخریب اینگونه بناها، هم چنین معرفی و تحلیل هیدورلیکی سازه آّبی شترگلو به عنوان مادر و نمونه اولیه سیفون های معکوس امروزی نیز می باشد.